Abstract
ภาวะโลกร้อนและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เป็นความท้าทายการพัฒนาด้านพลังงานที่สําคัญ เนื่องจากการเพิ่มขึ้นของจํานวนประชากร การเติบโตทางเศรษฐกิจ ความต้องการพลังงานที่เพิ่มขึ้น และการตระหนักถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยในช่วงยี่สิบปีที่ผ่านมา ประเทศไทยได้สนับสนุนให้ภาคเอกชนทําการผลิตพลังงานหมุนเวียนจากชีวมวล ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานหมุนเวียนที่สําคัญของประเทศ เพื่อควบคุมการปล่อยกาซเรือนกระจก รวมถึงการรับผิดชอบต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ อย่างไรก็ตามโรงไฟฟ้าพลังงานชีวมวลบางแห่งในพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย ได้ส่งผลกระทบด้านลบต่อสิ่งแวดล้อมและปัญหาการต่อต้านจากสังคม การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาและอุปสรรคที่สําคัญในการพัฒนาพลังงานหมุนเวียนจากพลังงานชีวมวลในประเทศไทย เพื่อหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาและอุปสรรคที่เหมาะสม และนําไปสู่การพัฒนาพลังงานหมุนเวียนอย่างยั่งยืนในอนาคต ในการวิจัยนี้ได้ประยุกต์ใช้ Soft Systems Methodology (SSM) และ Critical Systems Heuristic (CSH) ในขั้นตอนการศึกษา และการเก็บรวบรวมข้อมูลกับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกภาคส่วน โดยการสัมภาษณ์ การสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่ม โดยกําหนดพื้นที่ในการศึกษาโรงไฟฟ้าชีวมวลในจังหวัดพิจิตร และจังหวัดอุทัยธานี จํานวน 2 แห่ง ผลการวิจัยพบว่า ปัญหาสําคัญของการพัฒนาพลังงานหมุนเวียนจากชีวมวล คือการเกิดความไม่เป็นธรรมด้านสิ่งแวดล้อม และการต่อต้านจากประชาชนในพื้นที่ นอกจากนี้ผลการวิจัยยังพบว่า ปัจจัยที่จะนําไปสู่ความสําเร็จในอนาคตในการพัฒนาพลังงานหมุนเวียนที่ยั่งยืนคือการได้รับการสนับสนุนจากประชาชน โดยประชาชนควรได้รับโอกาสในการมีส่วนร่วมในทุกขั้นตอนของการพัฒนานโยบายด้านพลังงาน นอกจากนี้ภาครัฐจะต้องทําความเข้าใจถึงพฤติกรรม ความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มคนในสังคม และความแตกต่างของวัฒนธรรมในแต่ละท้องถิ่น เพื่อพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของประชาชนในแต่ละพื้นที่ให้มีความเหมาะสมกับสถานการณ์เพื่อลดปัญหาความไม่เป็นธรรมทางสังคมและสิ่งแวดล้อมผลการวิจัยครั้งนี้มีส่วนในการสนับสนุนทั้งในเชิงทฤษฎีและปฏิบัติ โดยในเชิงทฤษฎีจากการประยุกต์ใช้ทฤษฎี Systemic Approach เป็นขั้นตอนในการศึกษาทําให้เข้าใจถึงสภาพปัญหาและอุปสรรคที่สําคัญของการพัฒนาพลังงานหมุนเวียนจากชีวมวล และนําไปสู่การนําเสนอกลยุทธ์และแนวทางในการแก้ไขปัญหาการพัฒนาพลังงานชีวมวลที่เหมาะสมในเชิงปฏิบัติเพื่อการแก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืน
สามารถเข้าถึงบทความได้ที่ https://so04.tci-thaijo.org/index.php/sjij/article/view/264424
